در سال‌های اخیر، سیستم بانکی ایران برای افزایش سرعت، امنیت و کارایی تراکنش‌ها، روش‌های جدیدی برای انتقال وجه معرفی کرده است. یکی از این روش‌ها «پرداخت پل» است که با هدف ارائه تجربه‌ای یکپارچه و کم‌هزینه میان بانک‌های مختلف طراحی شده است. با رشد استفاده از بانکداری الکترونیک و نیاز کاربران به انتقال فوری پول، بسیاری از مشتریان بانکی به‌دنبال راهکاری هستند که هم سرعت ساتنا و پایا را داشته باشد و هم محدودیت‌های زمانی و کارمزدی آن‌ها را نداشته باشد. پرداخت پل در همین راستا وارد اکوسیستم مالی کشور شده و به تدریج جای خود را در خدمات فین‌تکی و درگاه‌های پرداخت پیدا کرده است.

اهمیت پرداخت پل زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم تراکنش‌های بین‌بانکی در ایران معمولاً بین چند سامانه بزرگ مانند ساتنا، پایا، شتاب و شاپرک توزیع شده‌اند. هر کدام از این سامانه‌ها محدودیت‌های خاص خود را دارند؛ از محدودیت سقف انتقال تا تأخیر در پردازش. پرداخت پل تلاش می‌کند دقیقاً فاصله میان این سامانه‌ها را پر کند و امکان انتقال وجه سریع، پایدار و قابل رهگیری را فراهم آورَد. در این مقاله به صورت کامل بررسی می‌کنیم که روش پرداخت پل چیست، چگونه کار می‌کند، چه تفاوتی با سایر روش‌های انتقال پول دارد، چه مزایا و معایبی دارد و آینده این سیستم در شبکه بانکی ایران چه خواهد بود.

پرداخت پل چیست؟

پرداخت «پل» یک روش نوین انتقال وجه در شبکه بانکی ایران است که با هدف افزایش سرعت و کاهش محدودیت‌های انتقال بین‌بانکی طراحی شده است. عملکرد پل به گونه‌ای است که تراکنش را از طریق شبکه‌های پرداخت خرد عبور می‌دهد و در عین حال از پروتکل‌های امن بانکی استفاده می‌کند تا انتقال وجه بدون نیاز به ساتنا یا پایا انجام شود.

پل در ظاهر شبیه انتقال کارت‌به‌کارت است، اما زیرساخت آن متفاوت بوده و ساختار فنی آن امکان پردازش سریع‌تر، پایدارتر و دقیق‌تر را فراهم می‌کند.

چرا پرداخت پل ایجاد شد؟

به‌صورت خلاصه، پل برای حل سه مشکل اساسی طراحی شد:

1. کاهش تأخیر در انتقال وجه بین‌بانکی (که در پایا و ساتنا وجود دارد)

2. کاهش هزینه‌ی کارمزد در تراکنش‌های خرد و پرتکرار

3. ارائه یک مسیر جایگزین امن در زمانی که شبکه شتاب یا سامانه‌های سنتی شلوغ یا دچار اختلال هستند

پرداخت پل چگونه کار می‌کند؟

پرداخت پل از طریق درگاه‌های پرداخت، اپلیکیشن‌های بانکی و برخی سرویس‌های فین‌تکی قابل اجراست. سازوکار آن شامل مراحل زیر است:

1. درخواست انتقال از طرف کاربر ثبت می‌شود.

2. سیستم بانک مبدا، درخواست را به زیرساخت پل ارسال می‌کند.

3. پل از طریق مسیرهای پرداخت خرد (که معمولا سریع‌تر هستند) تراکنش را پردازش می‌کند.

4. بانک مقصد پیام تأیید و واریز را دریافت می‌کند.

5. وجه معمولاً به صورت آنی یا نزدیک به آنی به حساب مقصد منتقل می‌شود.

تفاوت پرداخت پل با کارت‌به‌کارت

تفاوت پرداخت پل با پایا و ساتنا

• ساتنا: مخصوص مبالغ بزرگ + تأخیر کم اما محدودیت زمانی دارد.

• پایا: پردازش گروهی + تأخیر زیاد + مناسب برای حقوق و پرداخت‌های انبوه.

• پل: برای مبالغ خرد و متوسط + پردازش سریع + بدون محدودیت زمانی.

مزایای پرداخت پل

• سرعت بالا

• کارمزد کمتر نسبت به کارت‌به‌کارت

• عدم محدودیت ساعات کاری

• پایداری بیشتر در ساعات شلوغ

• مناسب برای تراکنش‌های پرتکرار

• قابل استفاده در اپلیکیشن‌های پرداخت و فین‌تک‌ها

محدودیت‌ها و چالش‌ها

• همه بانک‌ها هنوز به صورت کامل آن را پشتیبانی نمی‌کنند.

• در مبالغ خیلی بزرگ جایگزین ساتنا نمی‌شود.

• کارمزد آن در برخی بانک‌ها هنوز شفاف اعلام نشده است.

• به دلیل جدید بودن، برخی کاربران با آن آشنا نیستند.

آینده پرداخت پل در ایران

با توسعه زیرساخت‌های بانکداری دیجیتال و رشد خدمات فین‌تکی، پیش‌بینی می‌شود که پرداخت پل:

• جای کارت‌به‌کارت در بسیاری از تراکنش‌ها را بگیرد

• در اپلیکیشن‌های پرداخت آنلاین رایج شود

• به مسیر اصلی انتقال‌های سریع تبدیل شود

• به‌طور کامل در همه بانک‌ها فعال گردد

بانک مرکزی نیز تمرکز ویژه‌ای بر توسعه پرداخت‌های خرد دارد که به‌صورت مستقیم باعث رشد استفاده از پل خواهد شد.